Yivli Tüfekler

Yivli Tüfekler
Yivli tüfekler de aynen tabancalar gibi yivli bir namluya sahipler ve mermi atıyorlar. Tabancalara göre daha uzun namlulu oldukları için saklanmaları ve taşınmaları zor oluyor. Fakat tabancalara göre çok daha isabetli oluyor ve çok daha güçlü fişekleri atabiliyorlar.

Yivli tüfekler avcılıktan, hedef atıcılığına askerli alanlardan, polisiye alanlara kadar çok geniş bir yelpazede kullanılıyor. Modern tüfekler aksiyonları bakımından sürgü aksiyonlu, manivela aksiyonlu, pompa aksiyonlu, yarı-otomatik ve tam otomatik olmak üzere 5’e ayrılıyor.

– Yivli Av Tüfekleri
Bu kategori ay hayvanlarını avlamak için yapılmış tüm tüfekleri kapsıyor. Günümüzde yarı-otomatik veya manivela aksiyonlu tüfekler kullanılsa da en çok kullanılan av tüfekleri sürgü aksiyonlu tüfekler.

Av tüfekleri genelde 2-8 arası mermi alan dahili şarjörlerle beslenirler. Ayrıca uzak mesafelerde nişan almayı kolaylaştırmak için tüfeklere dürbün takılır. Ortalama menzilleri 500-1500 metre arasında değişir.

Sürgü Aksiyonlu:

İlk sürgü aksiyonlu (Bolt Action) tüfeği 1867 yılında Alman Paul Mauser icat etti. Sürgü aksiyonlu tüfeğin sürgüye ev sahipliği yapan kısa, silindirik bir kabzası var. Sürgü kolu silahın sağında belirgin bir şekilde görülebiliyor.

Sürgü aksiyonlu tüfekler avcılık, hedef atıcılığı, ve sniping alanlarında kullanılıyor. Bu tüfekler kullanıcıya maximum isabet oranı sunmasına rağmen atıştan sonra tüfeği yeniden hazır hale getirmek çok zaman kaybettirdiği için defansif alanda kullanılması zorlaşıyor. Sürgü aksiyonlu tüfekler tek atımlık olduğu gibi 3-10 arası mermi alan dahili veya harici sarjöre besleniyorlar.

Sürgü aksiyonlar ikiye ayrılıyor

> Dönmeli: Dönmeli sürgü aksiyonlu tüfeklerde atıştan sonra yeni mermiyi yüklemek için sürgü kolu önce yukarı kaldırılır. Bu işlem kilidi açar ve boş kovanı dışarı atma işlemini başlatır. Daha sonra sürgü geriye çekilir, bu işlem boş kovanı dışarı atar. 3. işlem sürgüyü ileri doğru itmektir ve bu yeni mermiyi yuvaya alır, son olarak sürgüyü aşağı itmek kilidi kilitleyip tüfeği atışa hazır hale getirir.

> Düz: Düz sürgü aksiyonlu tüfeklerde atıştan sonra sürgüyü geriye çekmek kilidi açıp boş kovanı dışarı atar, sürgüyü ileri itmekse yeni mermiyi yuvaya alıp kilidi kilitler ve tüfeği yeniden atışa hazır hale getirir.

Manivela Aksiyonlu

Bu eski batıda kullanılan en popüler tüfekti, ve sayısız westernde bu tüfeği görebilirsiniz. Manivela aksiyonlu (Lever Action) tüfekler pompalı tüfekler gibi namlunun altında boru şeklinde 3-10 mermi alan bir dahili şarjörle veya harici şarjörle besleniyor. Atıştan sonra manivela kolu önce dairesel olarak ileri itilir, bu boş kovanı atar ve horozu kaldırır, daha sonra kolu orijinal pozisyona getirmek yeni mermiyi yuvaya alır ve tüfeği atışa hazır hale getirir.

Manivela aksiyonlu tüfekler sürgü aksiyonlu tüfeklere göre daha hızlı yüklendiği için kişisel savunma senaryolarında kullanılabilir. Bu tüfek günümüzde eskiye göre daha seyrek görülse de kolleksiyoncular ve avcılar tarafından kullanılıyor.

Pompa Aksiyonlu

Aynen Pompalı shotgunlar gibi tüfeğin namlu altında bir sürgü var. Atıştan sonra bu sürgü önce elle geriye çekilir, bu boş kovanı dışarı atar, daha sonra sürgü elle ileri itilir. Bu da yeni mermiyi yuvaya alır. Pompa aksiyonlu tüfekler namlunun altında bir dahili şarjör veya harici bir şarjörle beslenir. Dahili şarjörlülerde mermiler elle tetiğin önündeki yükleme deliğine sokulur. Harici şarjörlerse yine tetiğin önündeki yükleme deliğine takılır.

Pompa aksiyonu genelde shotgunlarda kullanılır. Yivli tüfeklerde pompa aksiyonlar seyrek görülür. Kişisel savunma ve av için uygundurlar.

Yarı-Otomatik

Yarı-otomatik yivli tüfeklerde tetiğe basmak, mermiyi ateşler daha sonra boş kovanı dışarı atar ve yeni mermiyi yuvaya alıp tüfeği yeniden ateşe hazır hale getirir. Diğer aksiyonların tersine boş kovanı atıp yeni kovanı yuvaya almak için herhangi bir sürgüyü çekmeye, ya da pompalama yapmanıza gerek yoktur. Tetiğe basmak bütün bu işlemleri gerçekleştirir.

Bu tüfekler 3-10 arasında mermi alan dahili bir şarjör veya harici şarjörle besleniyor. Av, kişisel savunma ve hedef atıcılığı alanında kullanılıyorlar.

Yarı-otomatik tüfeklere Ingilizce “self-loading” veya “autoloader” da deniyor. Yarı-otomatik tüfeklerin çalışma prensibi “gaz operasyonlu, tepme operasyonlu veya blowback olabiliyor.

Tam Otomatik:

Tam otomatik tüfekler tetik basılı tutulduğu sürece ve şarjörde mermi bulunduğu sürece boş kovanı atan, yeni mermiyi yuvaya alan ve ateşleyen tüfeklerdir. Genelde harici şarjörle beslenirler. 10-30 arası veya daha fazla mermi alabilirler. Ayrıca bu silahlarda “güvenlik, yarı-otomatik, tam otomatik atış seçme mandalı vardır.

Bu tür tüfekler tamamen askeri, polisiye veya anti-teror amaçlı kullanılır ve Birleşik Devletlerde bir çok eyalette sivil kullanımları yasaktır. Dakikada 500-900 arası mermi atabilirler. Aynen yarı otomatikler gibi tam otomatik tüfekler de gaz, tepme veya blowback prensiplerinden biriyle çalışır.

> Tepme Operasyonlu: Tepme operasyonu (recoil operation) merminin ateşlenmesi sonucu ortaya çıkan tepme gücünü kullanılır. Bu güç sürgüyü geriye doğru iter ve sürgü yayı gerideki namluyu tekrar ileri çeker , bu hareket boş kovanı dışarı atıp yeni mermiyi yuvaya alır ve silah atışa hazır hale gelir. Örnek: Yarı-otomatik tabancalar

> Gaz Operasyonlu: Gaz operasyonlu sistemde atış sırasında mermiyi fırlatan gazların bir kısmının yönü saptırılır ve bir pistonu kullanan bir silindire gitmesi sağlanır. Bu piston silahın sürgüsüne bağlıdır ve gaz basıncı altında boş kovanı atıp yeni kovanı içeri alır. Örnek: Colt M4, Desert Eagle

> BlowBack Operasyonlu: Bu sistemde atıştan sonra sürgü, direk olarak, ortaya çıkan gazların gücüyle geri itilir ve yay sürgüyü ileri iter. Bu işlem boş kovanı atıp yeni mermiyi içeri alır ve silahı atışa hazır hale getirir. Örnek: MP5 ve Uzi ailesi